NEVŞEHİR(TRENDHABER)- Türklerde Ortaasya’da başlamasına karşın Selçuklular döneminde gelişen ve Osmanlılar döneminde de zirveye taşıyan kapılarda farklı desenlerde kapı tokmağı kullanma geleneği, günümüzde Kapadokya bölgesindeki bazı butik oteller ile bazı evlerin kapılarında yaşatılıyor. Zillere yenik düşen böylesine önemli kültürel bir zenginlik Nevşehir’in Uçhisar beldesinde faaliyet gösteren antikacı Mehmet Yoğuran tarafından yapılan bir koleksiyon ile de bundan sonraki nesillere aktarılmaya çalışılıyor.
Kapadokya bölgesinin önemli turizm merkezlerinden biri olan Uçhisar beldesinde kapı tokmaklarının koleksiyonunu yapan antikacı Mehmet Yoğuran, bölgeyi ziyaret eden yerli ve yabancı turist gruplarının kapı tokmaklarına karşı büyük bir ilgi gösterdiğini söyledi.
Anadolu’da ve Selçuklular döneminde kullanılmaya başlamasına karşın Osmanlılar döneminde zirve noktasına ulaşan kapı tokmağı geleneğini nostaljik bir özlem ile yeniden canlandırma amacıyla hareket ettiğini belirten Antikacı Mehmet Yoğuran, kapı tokmak süslemelerinin de yine inanç değerlerine göre farklı farklı yapıda olduğunu belirtti.
Kapı tokmaklarının figürleri ile de oldukça dikkat çekici olduğunu ifade eden Yoğuran, Anadolu’da yaşayan Ermeni ve Rumların evlerinin kapılarının kartal, aslan ve insan figürlü olmasına karşın Müslümanlara ait evlerin kapıların tokmaklarının ise el, hilal ve lale başta olmak üzere değişik çiçek figürlerinin yoğun olarak kullanıldığını kaydetti.
Günümüzün zil özelliğini ortaya koyduğu için oldukça yaygın şekilde kullanılan kapı tokmaklarının özellikle son yıllarda azda olsa Kapadokya bölgesindeki bazı turistik işletmelerde kullanılmaya başlandığını söyleyen Yoğuran daha sonra şöyle konuştu: “ . O dönemlerde tokmaklar bugünkü zilin yerine geçerdi. Anadolu’da bölgelere göre de oldukça farklı kapı tokmakları vardı. Kapı tokmaklarına Kapadokya bölgesini ziyaret için gelen yerli ve yabancı turistler ilgi gösteriyor. Bunlar aynı zamanda alıp kapılarına takıyorlar, yazlıklarına takıyorlar. Bazen de bunların koleksiyoncuları var. Bunlarda yüksek paralar verip orjinallerini almaya çalışıyorlar. Şu anda elimizde 40 tane değişik modelimiz var. Çoğu da zaten bu zil sistemi çıktıktan sonra sökülüp hurdaya verilmiş, çoğu da böyle kaybolmuş, hiç bilmediklerimiz var. Bazen de böyle müzelerden değişik camilerden model alıp tekrar bunları canlandırmaya çalışıyoruz.”
KAPILARIN DİLİ: KAPI DOKMAKLARI
Pirinç, Bronz, Pik döküm veya elde dökme demirden yapılan kapı tokmaklarının kadın, erkek ve çocuklar için farklı şekillerde yapıldığını da vurgulayan Antikacı Mehmet Yoğuran, ”Genellikle çatal kapılarda biri küçük diğeri büyük olmak üzere iki tane kapı tokmağı kullanılmış. Büyük olanı erkekler geldiği zaman çalışıyor, küçük olanı da tiz sesli olduğu için kadınlar geldiğinde çalıyor. O dönemde haremlik selamlık olduğu için de evin kapısı tok bir ses ile çalınmışsa içeriden kapıyı erkek açıyor, eğer tiz bir ses çıkartarak kapı çalınıyor ise kapıda bulunanın bir kadın olduğu bilindiği için de kapıyı kadın açıyor” şeklinde konuştu.
