60 MİLYON YILDA OLUŞAN PERİBACALARI 60 YILDA YOK OLMASIN
NEVŞEHİR(TREND HABER)-Dünyanın en ilginç yer oluşumlarından biri olarak da kabul edilen peribacalarındaki hızlı aşınma süreci ile birlikte çökme tehlikesi ile karşı karşıya bulunduğu bildirildi.Türkiye’nin dünyaya kültürel turizm değerleri ile açılan en önemli kapılarından biri olan Kapadokya bölgesine has ilginç şekilli peribacalarında yıllardan beri uygulamaya konulamayan köklü kültürel korumacılık sisteminin, peribacalarının doğal olaylarla yok oluşunu hızlandıran en temel etkenlerden biri olarak ele alınıyor.
Milyonlarca yıl önce Erciyes Dağı, Hasandağı ve Güllüdağ’ın püskürttüğü lav ve küllerin meydana getirdiği yumuşak tabakanın asırlar boyu yağmur ve rüzgarla aşınmasıyla ortaya çıkan peribacaları ve doğal kaya oluşumları görmek için her yıl yüz binlerce insan Kapadokya bölgesini ziyaret ediyor.
Kapadokya bölgesinde peribacaları ve bu doğal harikalar içerisinde yaşamın iç içe olduğu en önemli merkez konumundaki Nevşehir’in merkez ilçeye bağlı Göreme beldesindeki peribacalarının, 1985 yılından itibaren alınan kararla terk edilmesi ile başlayan yıkılma sürecinin hızla devam ettiği belirtilerek bir an önce etkin koruyucu tedbirlerin alınması isteniyor.
Göreme Belediye Başkanı Ömer Eren yaptığı açıklamada, sahip olduğu doğal,kültürel ve tarihsel değerler nedeniyle 1985 yılında UNESCO tarafından dünyada hem doğal ve hem de kültürel miras listesine alınan Türkiye’deki tek merkezin Kapadokya olduğunu söyledi.
Eren, geçmişten günümüze çok farklı inanç ve düşünceye sahip insanların barış ve dostluk içerisinde yaşadığı böylesine nadide dünya coğrafyanın en önemli zenginliği noktasındaki Göreme’deki peribacalarının özellikle son yıllarda hızlı bir yok oluş süreci yaşadığını söyledi.
1985 yılına kadar Göreme beldesindeki peribacalarının yöre insanları tarafından yaşam alanı,ahır,samanlık,erzak deposu ve benzeri şekillerde korunarak kullanıldığını ifade eden Eren, bu süreçte alınan bir dizi kararlarla peribacalarında yaşayan insanların farklı merkezlerde yaşamalarının uygulamaya konulması ile peribacalarının içlerinin boşaltıldığını ve yeterli düzeyde korumacılık sağlanamadığını belirtti. Eren; “ Atalarımız bu dünya incisi peribacalarını içinde yaşamak suretiyle,erzak deposu,samanlık ve ahır olarak kullanmak suretiyle bugünlere yok olma endişesi olmadan ulaştırmışlar. İnsan nefesinin bile bu alanların korunmasında son derece önemli olduğu bilinen bir gerçek.1985 yılından sonra peribacalarının içinden insanlar çıkartılıdğı için bu peribacaları korumasız hale geldi.” Dedi.
BELEDİYE OLARAK HİÇ BİR ŞEY YAPAMIYORUZ
Başkan Eren, Göreme Belediyesi olarak bölgelerindeki peribacalarının tehlikeli olduğu şeklinde bilgiyi Kapadokya Alan Yönetimi Başkanlığına iletmekten başka hiçbir önlemi alma noktasında görev ve sorumluluklarının bulunmadığını söyledi.
Eren “ Peribacalarında uçma tehlikesinde olanların temizlenmesi ve sağlamlaştırılmasının bir an önce yapılması gerekiyor. Bizim belediye olarak bunları yapabilecek hiçbir yasal hakkımız yok.” dedi.
PERİBACALARINDA YILLARCA KOMŞULARIMIZ YAŞADI
84 yaşındaki Şerife Sevim’ de, ikamet ettiği Kafilli Mahallesinde birkaç komşusu ile birlikte yaşadığını söyledi. Oturduğu evin hemen yanı başında çökme tehlikesi altında bulunan bir peribacasının yanı başında oturuyor olmanın da korkusu içerisinde olduğunu söyleyen Sevim “ Yaklaşık 50 yıl önce peribacalarının içerisinde oturan koşularımız buradan taşındı.Ben normal bir evde oturduğum için buradan gitmedim. Eskiden bu peribacalarında insanlar yaşardı, kayıt damı olarak kullanırlardı, ama oturdukları mekanı temizlerlerdi, içlerine ve dış bölümlerine bakarlardı, duvar çekilmesi gerekiyorsa peribacasına dayanak olması için bunları yaparlardı. Şimdi birkaç komşu ile yaşıyorum. Şimdilerde buraya bakan yok. Büyük bir peribacasının yanında oturuyorum tehlike yaşıyorum.” dedi.
Göreme beldesini bir baştan bir uca kuşatan peribacalarının yüzyıllar öncesinden gelen köklü bir yaşam kültürünün de etkin şekilde yaşandığı merkez haline dönüştüğünü söyleyen Göreme Turizm Geliştirme Kooperatifi Başkanı Mustafa Durmaz,yumuşak tüf kayalara oyularak peribacalarının içlerine yapılan çok sayıda peribacası yapısını olmasına rağmen,1985 yılından sonra peribacası kullanımının sona erdiğini belirtti.
Kendi ailesinin yanı sıra bir çok kişinin bu evlerde doğup büyüdüğünü söyleyen Durmaz, bölgede turizmin gelişmesi ile de ciddi bir önem kazanan peribacalarının kullanılabilirliğinin artırılmasına yönelik korumacılığın yıllardan beri yapılamadığından yakındı.
GÖREME’DE ONLARDA PERİBACASI ÇÖKME TEHLİKESİ İLE KARŞI KARŞIYA
Durmaz şunları söyledi. “ 1985 yılında UNESCO’nun dünyada korunması gerekli hem doğal ve hem de kültür mirası listesine giren peribacaları, maalesef korunmayan alanlar listesinde şu anda. çünkü peribacaları yok olma tehlikesi altında.30-40 yıldır bu koruma alanları içerisinde bir tane peribacası kurtarılamadı, birçok peribacası çöktü ve yok oldu.Peribacalarının korunması için devletin ilgili birimlerince bugüne kadar da hiç bir koruyucu önlem geliştirilemedi. 1985 yılında önce vatandaşlar oturdukları peribacalarının gerekli bakımını yapıyor koruyuculuğu istenilen düzeyde yapıyorlardı. Ancak 1985 yılından sonra çıkartılan bir kanun ile peribacaları taşınmaz kültür varlıkları olarak hazineye geçip vatandaşın elinden alındıktan sonra burada gördüğünüz gibi içerisinde oturulmayan peribacası çatlayan karpuz gibi çatır çatır çatladı. Bakımsızlıktan dolayı sadece Göreme beldesindeki onlarca peribacası bakım ve onarım bekliyor.Peribacaları yok oluyor, kültürel ve doğal varlıklarımız çökme tehlikesi ile karşı karşıya. Kapadokya Alan Yönetimi Başkanlığının da koruma mı yoksa yıkım amaçlı mı olduğunu da bir türlü çözemedik. Vatandaşın evini yıkmak ile meşgul olan Kapadokya Alan Yönetimi tarafından peribacalarının korunması için de bir adım atılmış değil. Peribacası, bölgemizin sembolleri, bunlar kurtarılmaz ise Kapadokya bölgesi yok olma tehlikesi ile karşıya kalır. Bir an önce peribacalarının korunması için bilim insanları ve yöre insanları ile işbirliği halinde çalışmaların başlatılması gerekir.
DİKKAT TAŞ DÜŞEBİLİR LEVHASI ASMAK İLE PERİBACASI KURTARILAMAZ
Yerel halktan peribacalarını arındırdıkları için peribacaları yok olmaya yüz tuttu. Belde meydanındaki Roma Kalesinin güçlendirilmesi gerekir. Şu anda ciddi aşınmalar oluşuyor ve alt zeminde yıpranmalar yaşanıyor, bunların güçlendirilmesi gerekir. Kapadokya bölgesi ile sembol olan peribacalarının korunması için Cumhurbaşkanımızdan yıkım değil yapım olarak emir vermesini istiyoruz. Bir peribacasının kenarına ev yapıldı denilerek Kapadokya bölgesi adeta yok ediliyor, Kapadokya’daki peribacasının yanında ev olmaz ise peribacası yaşamaz. Yanlış anlamalar ve algılarla peribacasının yanındaki ev yıkılmaz. Bunun yanındaki ev yıkıldığında peribacalarının yıkımı hızlanıyor. Bilim insanlarımızla, yerel belediye ve yerel halkla, sivil toplum örgütleriyle işbirliği halinde bu peribacalarını gerçek anlamda koruyup gelecek kuşaklara aynı güzellikte aktaralım. Değil ise uçma tehlikesi bulunan birkaç peribacasının yanına ’Dikkat Taş Düşer’ levhası asmak ile peribacalarının yıkımının önüne geçemeyiz. “ dedi.
